Een tijdje geleden schreef ik een artikel op vraag van Phebe D’hondt van overondernemers.be. Hier vind je de ongecensureerde versie.
Hou je van kort en krachtig? Met haar copyright skills creëerde Phebe een vlot leesbaar artikel voor haar nieuwste overondernemers.be magazine.
Heb jij al gehoord over HSP (= High sensitive person)? Er al es bewust mee bezig geweest? Voor jezelf of één van je teamleden? Misschien lijkt het je een modeverschijnsel? Of herken je je totaal niet in het klassieke beeld dat vaak wordt geschetst? Lees dan zeker verder!
Wat is hoogsensitiviteit?
Het brein en het zenuwstelsel van een hoogsensitief persoon (HSP) werkt anders. Een sensitief brein is opmerkzamer voor details en signalen uit de interne en externe omgeving en verwerkt informatie diepgaander. Het sensitief zenuwstelsel reageert bovendien sterker op deze informatie. Dit zorgt voor typische gedragseigenschappen en een sterke neiging om het belang van de groep voorop te zetten. (Séverine Van De Voorde, Hoogsensitief omgaan met stress, 2023)
Herken je veel uit onderstaande lijst? Dat kan er op wijzen dat je hoogsensitief bent:
- Je ruikt, proeft, hoort, ziet of voelt zaken die een ander niet opmerkt. Je neemt subtiele details waar in geluid, licht, beweging, geur, temperatuur, luchtstroom e.d. en voelt makkelijk de sfeer aan in een ruimte.
- Je kan intens genieten van kleine dingen (opgaande zon, lekker drankje, mooi liedje, …).
- Je legt makkelijk linken;
- Je hebt oog voor detail én houdt overzicht op het grotere geheel (totaalplaatje).
- Je analyseert gebeurtenissen en denkt diep na over jezelf en de wereld.
- Je wil alles in de diepte begrijpen. Je stelt veel vragen over het waarom, het doel van iets.
- Je kan goed out-of-the-box denken.
- Je neemt zelden ondoordacht risico’s.
- Je reflecteert veelvuldig over je eigen gedrag en ervaringen.
- Je bent zeer empathisch, je kan je makkelijk verplaatsen in de gevoelens van anderen.
- Je neemt gemakkelijk de gemoedstoestand van anderen over (je wordt ook gestrest, verdrietig of uitgelaten).
- Je hebt een sterk verantwoordelijkheidsgevoel.
- Je stelt het belang van de groep voorop.
- Je hebt een sterk rechtvaardigheidsgevoel.
- Je bent maatschappelijk geëngageerd.
- Je hebt regelmatig tijd voor jezelf nodig.
Belangrijk: HSP is aangeboren, het is niet iets dat je op latere leeftijd ontwikkelt. Je had deze kenmerken dus al als kind.
Wat is hoogsensitiviteit niet?
Overgevoelig – chronische stress
Overgevoeligheid ontstaat door chronische stress, veroorzaakt door langdurige overprikkeling of trauma. Dat kan dus zowel bij hoogsensitieve als niet hoogsensitieve personen. Niet iedereen die overgevoelig reageert is HSP, niet elke HSP reageert overgevoelig. Op zich staan die 2 los van elkaar.
Als HSP ben je er wellicht iets vatbaarder voor. Met een gezond prikkelmanagement en goede verwerking van eventuele trauma’s heb je er geen last van.
Een recent modeverschijnsel
Nee, het percentage van 15 tot 20% bestaat bij veel diersoorten en zou evolutionair ontstaan zijn. Het is interessant als een kleiner aantal subtiele signalen opmerkt, snel gevaar bespeurt, voorzichtiger van aard is, meer analyseert, makkelijker verbanden legt met eerdere ervaringen én het belang van de groep voorop stelt.
Een groter deel van de populatie is niet hoogsensitief. Zij staan minder stil bij de risico’s van nieuwigheden en gaan vlot aan de slag. Ze lopen daardoor meer gevaar, maar zorgen dat er brood op de plank komt en dat de maatschappij blijft draaien.
De mix garandeert de beste overlevingskans van de soort.
Niet wetenschappelijk aangetoond
De hogere activatie in de hersenen bij HSP, bij het opmerken en verwerken van en reageren op signalen, is door onderzoekers geregistreerd op hersenscans. Ook bij genetisch onderzoek worden gelijkenissen terug gevonden, er is zelfs een erfelijke factor.
Er bestaat echter geen bloed – of dna-test die zekerheid geeft of je hoogsensitief bent. Er zijn vele gradaties en niet alle zintuigen zijn persé extra gevoelig.
High sensation seekers
De meeste HSP zijn rustzoekers. Herken jij je daar totaal niet in? Heb je je zelfs wel eens afgevraagd of je ADHD hebt? Elk hoogsensitief persoon is uniek door de combinatie met andere kwaliteiten en talenten. Introvertie en extravertie hebben bijvoorbeeld een grote impact.
Zo’n 25 à 30% van de HSP is bovendien eerder prikkelzoekend = High Sensation Seeker (HSS). Zij hebben naast hun hoogsensitieve eigenschappen een sterke drang naar prikkels, afwisseling, nieuwe en intense gevoelservaringen. Een HSS is snel verveeld, heeft nood aan uitdaging en vermijdt sleur en routine.
Prikkelzoekende HSP hebben minder last van verandering, komen sneller tot actie en nemen meer risico dan rustzoekende HSP. Die risico’s zijn wel goed in kaart gebracht en afgewogen (als ze niet overprikkeld zijn).
(Saskia Klaaysen, Prikkels bijten niet!, 2019)
Sterktes & valkuilen bij hoogsensitief ondernemen
Aan voorgaande checklist merk je meteen dat hoogsensitiviteit een pak kwaliteiten inhoudt voor ondernemers. Niet in het minst de kunst om vlot de noden van je klanten aan te voelen en gaten in de markt in te schatten. Bovendien kan je ook zeer goed de risico’s van de markt inschatten.
Je omgevingsgevoeligheid kan als HSP ook voor uitdagingen zorgen. Je hoogsensitieve brein vraagt veel meer energie en vereist dus meer aandacht voor rust, ontprikkeling en verwerkingstijd. Bij sterke of chronische overprikkeling kom je terecht in de typische valkuilen van HSP: overanalyseren, piekeren, te veel ideeën, besluiteloosheid, keuzestress.
Nagenoeg de helft van alle HSP heeft last van afwijzingsgevoeligheid door onbegrip tijdens het opgroeien. Dit kan zich uiten in overmatig pleasegedrag (dingen doen en zeggen om anderen te plezieren) en ongezond perfectionisme (overdreven controleren, alles moet 100% zijn).
De typische kenmerken van HSP zorgen ook voor een hogere kans op burn-out. Ben je ook HSS? Dan is een goed evenwicht tussen de gas – en de rempedaal extra belangrijk. Anders loop je naast een hoger risico op overprikkeling ook een hoger risico op onderprikkeling (en bore-out).
Tips bij hoogsensitief ondernemen
Goede omgevingsfactoren hebben extra positieve impact en slechte omgevingsfactoren extra negatieve impact voor HSP in vergelijking met niet-HSP. Daarom worden HSP wel eens vergeleken met orchideeën of de kanariepietjes in de koolmijn.
Onderstaande tips zijn dus niet alleen zinvol voor HSP. Als je hoogsensitief bent, zal je er wel extra veel voordeel uit halen als je ze ter harte neemt!
Als ondernemer heb je in principe vrij veel impact op je werkomstandigheden. Creëer bewust een omgeving waar je je goed in voelt dan ga je vanzelf floreren.
Scan je werkomgeving op externe prikkels
- Zorg voor een aangename werkomgeving zowel qua kleur, licht, geluid als geur.
- Zorg voor natuurlijke elementen.
- Heb je je eigen plek?
- Zijn er teamafspraken rond tijd en plaats voor focus en ontspanning?
Scan je interne prikkels en luister naar je lichaam
- Verzorg je lichaam en geest met gezonde voeding, beweging en frisse lucht.
- Pauzeer regelmatig, zeker bij computerwerk:
- Kijk minstens elk half uur op van je scherm. Staar even in de verte en laat je ogen langzaam van links naar rechts en terug gaan. Zo breng je je zenuwstelsel en hersenen tot rust.
- Sta elk uur op en beweeg 2’.
- Neem om de 3 à 4u een break van min. 30’, bij voorkeur in beweging en/of buiten.
- Check meermaals per dag in bij jezelf en observeer hoe je je voelt, waar je dat voelt, is er een behoefte? Hoe kan je die invullen?
Scan je dagelijkse bezigheden
- Start en eindig je dag met me-time. Zoek een ochtendroutine waarmee je je lichaam activeert op jouw tempo en een avondroutine die je lichaam en hoofd tot rust brengt.
- Observeer welk werkritme best bij jou past. Op welke uren van de dag kan je vlot focussen? Wanneer is je creatief brein actief? Wanneer heb je zin in sociaal contact? Plan je agenda zoveel mogelijk in functie van jouw natuurlijk ritme.
- Leer doseren! Zorg bij intense opdrachten voor reflectietijd en rust.
- Maak gebruik van je talent om te genieten van kleine en grote dingen! Vul je lichaam en geest met positieve energie.
- Zorg voor voldoende opening om onverwachtse zaken op te vangen.
- Durf je planning aanpassen! Durf nee zeggen. Durf afzeggen als iets echt niet goed valt, zelfs als dat ietwat ongelegen komt.
- Vergelijk je niet met anderen!
- Welke zijn de rollen/opdrachten/klanten/gesprekken waar je energie van krijgt? Hoe krijg je er meer van?
- Welke vreten energie? Wat/Wie kan je schrappen? Wat kan je uitbesteden?
- Ben je HSS? Ga regelmatig een nieuwe uitdaging aan, de gouden kooi is je grootste vijand!
Investeer in persoonlijke ontwikkeling
- Zingeving en maatschappelijke impact is erg belangrijk voor de energiebalans van een HSP.
- Vraag regelmatig gerichte feedback aan mensen om je heen.
- Observeer of je last hebt van afwijzingsgevoeligheid (pleasegedrag of ongezond perfectionisme) en ga er indien nodig mee aan de slag.
- Breng regelmatig je persoonlijke waarden, normen, visie en missie in kaart en check of ze nog in lijn zijn met die van je business.
- Breng regelmatig in kaart waar je wil in groeien en maak bewuste keuzes waar je mee aan de slag gaat.
- Onderzoek wat spiritualiteit voor jou betekent en hoe je er invulling wil aan geven.
- Laat je begeleiden. Investeer in een mentor, coach, supervisor, …
- Investeer in diepgang en verbinding met gelijkgestemden.
- Een ondernemersnetwerk die aansluit bij je waarden is een mooi begin 😊
